WALKA O WŁADZĘ NAD CHRZEŚCIJAŃSKĄ EUROPĄ W XI-XIII WIEKU

Przyczyny kryzysu Kościoła
- nikolaizm - nieprzestrzeganie celibatu
Wiąże się to z upadkiem moralnym. Chodziło o to, by księża nie mieli legalnego potomka, bo majątek kościelny uległby podziałowi. W XI w. konsekwentnie pilnowano celibatu, a księża nie dawali dobrego przykładu.

- symonia - sprzedaż stanowisk kościelnych

Feudał najstarszemu synowi dawał majątek, a młodszym kupował stanowisko, aby dać mu dobrą przyszłość.

- bardzo niski poziom wykształcenia duchownych - wielu księży nie spełniało kryteriów intelektualnych

- fiskalizm - pazerność Kościoła

Kościół, oprócz obowiązkowych danin, ściągał z wiernych opłaty doraźne. Nawet w klasztorze dla kobiet liczyły się wysokości dochodów. Kobieta z biednej rodziny musiała się przyzwyczaić, że zawsze będzie sprzątać. Natomiast dziewczyna z wysokim posagiem miała wyższą pozycję.

- nepotyzm - obstawianie stanowisk przez swoją rodzinę

Biskupi i arcybiskupi obstawiali swoje dzieci na wysokich stanowiskach.

- wybór papieży

Mikołaj II

Na jedno stanowisko wybierano kilku papieży. Każdy papież uważał, że jest tym najważniejszym. Dochodziło nawet do walk zbrojnych pomiędzy nimi (np. podawanie trucizny). Podczas wyboru papieży dochodziło do gorszących scen. Aby zapobiec nieprawościom, papież Mikołaj II wprowadził reformę: papieża wybiera się przez konklawe (wybór papieża na zgromadzeniu przez kardynałów).

- ukoronowaniem kryzysu jest schizma wschodnia (podział kościoła na rzymskokatolicki i prawosławny) w 1054 r. Jest to pierwsza tak trwała duża schizma Kościoła.

- ruch odnowy w Kościele

Księża wiedzieli, że jest to niezgodne z nauką Chrystusa. W XI w. powstaje ruch odnowy w Kościele, wychodzący z opactwa benedyktyńskiego w Cluny. Benedyktyni zbudowali wokół siebie sieć opactwa, które ich poparły. W ten sposób powstała kongregacja kluniacka. Benedyktyni najpierw zaczęli od siebie (np. więcej modłów). Ta surowa dyscyplina często prowadziła do wypaczeń (wprowadzenia skrajnej ascezy, np. głodzenia się, jedzenia tylko trawy, hodowania robaków na swoim ciele, biczowania się).  W ramach odnowy wprowadzono ograniczenie wojen prywatnych (Treuga Dei - Zakaz Boży): nie można prowadzić wojny od środy wieczorem do poniedziałku rano.

- ostateczny powód to walka o wpływy i panowanie nad chrześcijanami pomiędzy cesarstwem niemieckim a papiestwem.

Wszystkie czynniki kryzysu w Kościele były bardzo istotne.

Rywalizacja między papiestwem a cesarstwem niemieckim

Grzegorz VII i Henryk IV

W 1075 r. papież Grzegorz VII wydał Dictatus Papae (Dyktat papieski), czyli zbiór zasad określających kompetencje papieża i udowadniających jego prymat nad władzą świecką.

Króla Henryka IV bardzo rozwścieczył ten dokument.

Naprawdę chodziło o inwestyturę (nadawanie urzędów i związanego z nim lenna) oraz o posłuszeństwo.

Henryk IV ogłosił wybór papieża za nieważny, bo wybrany był przez lud rzymski a nie konklawe. Nadawał lenna biskupom.

Papież nałożył na króla ekskomunikat. W przypadku władcy, klątwa oznaczała zwolnienie poddanych z posłuszeństwa. Król musiał zrobić coś, co pozwoliłoby zdjąć klątwę. Udał się do Canossy (upokorzyć się). Był to Zamek w Toskanii, w którym przebywał papież na zaproszenie księżnej toskańskiej w 1077 r. Ostatecznie Grzegorza VII skłoniło to do zdjęcia klątwy z Henryka IV. Ten pokonał opozycjonistów i zaczął robić to, co robił wcześniej (m.in. ogłosił detronizację papieża). Grzegorz VII rzucił na niego drugą klątwę.

Ostatecznie triumf odniósł Henryk IV, który koronował się na cesarza. W Rzymie wybrano papieża, który pasował Henrykowi IV.

Kalikst II

W 1122 r. powstał konkordat wormacki (konkordat - umowa między państwem a Kościołem). Zawarty między Kalikstem II a Henrykiem V. Kanonicznie biskupów i opatów wybierał papież, ale lenno nadawał cesarz. Nie jest to ostateczny kompromis, bo później również walczyli papieże z cesarzami.