POWSTANIE CESARSTWA W RZYMIE

Drugi triumwirat
Zyskał status oficjalnego porozumienia. Zawiązany w 43 r.p.n.e. W jego skład wchodzili:
- Marek Lepidus - był bardzo bogaty, znany również dzięki doświadczeniom wojskowym i politycznym
- Marek Antoniusz - wódz, polityk, przyjaciel Juliusza Cezara
- Oktawian - adoptowany syn Juliusza Cezara, dzięki któremu zyskał popularność, był bardzo młody.

Podział władzy:
- prowincje Afryki Północnej Marka Lepidusa
- wschodnie prowincje Imperium Marka Antoniusza
- Italia i zachodnie Imperium Oktawiana.

Były to trzy bardzo silne osobowości. Wybuchł pomiędzy nimi konflikt, tym bardziej, że w Rzymie było dużo zwolenników republiki, którzy zostali ostatecznie pokonani w 42 r.p.n.e. w bitwie pod Filippi. Przypieczętowała ona los republiki. 

Kleopatra

Jak w przypadku pierwszego triumwiratu, spór toczył się pomiędzy Oktawianem a Markiem Antoniuszem, który przejął po Marku Lepidusie prowincje afrykańskie (bo ten zmarł). Marek Antoniusz był dobrym wodzem i miał poparcie Egiptu i królowej Kleopatry.
Kleopatra znana była z niewątpliwej urody. Gdy Juliusz Cezar wybrał się do Egiptu, uwiodła go. Juliusz Cezar zawiązał z nią romans i urodził im się syn, Kleopodias. Nie mogło dojść do małżeństwa, bo Cezar miał żonę. Cała jej intryga padła, gdy Juliusz Cezar został zamordowany. Wtedy jej kochankiem został Marek Antoniusz. Związki miłosne miały wpływ na politykę.
Kleopatra całym potencjałem poparła Marka Antoniusza, dlatego ten miał większe szanse na wygraną. Gdy doszło do decydującej bitwy pod Akcjum w 31 r.p.n.e., zwyciężył Oktawian. Marek Antoniusz prawdopodobnie popełnił samobójstwo. Ponieważ umarł kochanek Kleopatry, ona też popełniła samobójstwo. Kazała przynieść sobie garnek z kobrą i wsadziła do niego rękę.
Władzę przejął Oktawian i został pierwszym cesarzem. Za początek cesarstwa uznaje się każdą z dat:
- 31 r.p.n.e.
- 30 r.p.n.e. (nadanie tytułu Augustus Oktawianowi)
- 29 r.p.n.e.
- 27 r.p.n.e. (zamknięcie przez Oktawiana Świątyni Janusa).

Cesarstwo w Rzymie ma dwie fazy rozwojowe:
- pierwsza to pryncypat
- druga to dominat.

Pryncypat (princeps - pierwszy) - ustrój wczesnego cesarstwa; nazwa wzięła się z faktu, że Oktawian został wpisany jako pierwszy na listę senatorów.
Pryncypat jest nazwany "komedią republiki", bo zostają zachowane wszystkie urzędy republiki. Formalnie nic się więc nie zmienia. Parodia polegała na tym, że wszystkie urzędy sprawuje Oktawian. Poza tym przyjmuje cały szereg innych tytułów, które wyróżniają go:
- imperator (zwycięzca) - po zwycięstwie nad Markiem Antoniuszem
- Augustus (dostojny) - stąd imię Oktawian August
- imię Cezara (od Juliusza Cezara) - zastępuje tytuł cesarski
- dożywotni dyktator
- miano Ojca Ojczyzny
- chcieli nazwać go Romulusem, ale stwierdzili, że Augustus będzie lepszym określeniem.
Sprawą, która bulwersowała Rzymian, był fakt, że Oktawian uznał się za boga, dlatego każdy kolejny cesarz się za niego uznaje. Przez to ich posągi ustawiane są w świątyniach.

Cesarstwo nie jest dziedziczone, ale cesarz może wskazać swojego następcę. Na początku pryncypatu władza kumulowała się w obrębie jednej rodziny. Odwołanie cesarza występowało poprzez aklamację (wyrażenie jednogłośnej akceptacji) dokonaną przez żołnierzy.

Pax romana - pokój rzymski 

- zakończenie wojen domowych

- uspokojenie ludów na zachodzie, południu i północy

- możliwość swobodnego rozwoju gospodarczego, niezwaśnionego żadnymi konfiktami

Dynastia julijsko-klaudyjska:
a) pierwsza dynastia, podczas której następuje stabilizacja władzy cesarskiej

b) przedstawiciele:

- Oktawian August (zmarł w 14 r.n.e.) - zamordowany chyba przez swoją żonę

Tyberiusz

- Tyberiusz (adoptowany syn Oktawiana Augusta) - początkowo chciał kontynuować władzę ojca, ale jego charakter doprowadził do zwyczaju eliminacji wrogów politycznych, by jak najwięcej zyskać na ich śmierci (pomagał mu przyjaciel Sejan). Wysyłał do nich listy o treści: "Zwracam się z uprzejmą prośbą, by popełnił pan samobójstwo i cały majątek zapisał mi. Inaczej przyjdzie pretoriusz i zabije całą pana rodzinę." Ostatecznie zawiązał się spisek i został zamordowany.

Kaligula

- Kaligula (oznacza bucik, przezwisko dzięki znanemu ojcu, wodzu Germaniku) - całe jego życie płynie pod znakiem konfliktu z Żydami, bo miał świra na swoim punkcie (stawiał pomniki wszędzie, gdzie mógł i uparł się, że postawi go też w Świątyni Jerozolimskiej - tak powstało powstanie). Znany jest też z ogromnej liczby popełnionych mordów politycznych, zwłaszcza w rodzinie, bo bał się, że jest konkurent do władzy. Zamordowany przez pretorianów. Cesarskie cięcie wzięło się z tego, że przeciął brzuch swojej siostry, która była z nim w ciąży. Mianował swego konia senatorem i założył mu togę.

Klaudiusz

- Klaudiusz (brat ojca Germanika) - Kaligula nie brał go poważnie za przeciwnika, bo kulał, jąkał się i miał tiki nerwowe. Napisał historię Rzymu. W czasie jego panowania podbito do końca Brytanię, dbał o rozwój portów. Spośród wszystkich władców (oprócz Oktawiana), był jedynym rozsądnym. Jego pierwsza żona, Mesalina, znana była z rozwiązłości i kazano ją zamordować. Następna żona, Agrypina, otruła go grzybami, bo chciała doprowadzić do koronacji swojego syna, Nerona.

Neron

- Neron - pretorianom zależało na tym, by był cesarz, bo mieli wtedy wysoką pozycję. Wiązano z nim wielkie nadzieje. Myśleli, że będzie nawiązywał do rządów Oktawiana, bo związany był z bardzo poważnym nauczycielem, Seneką. Dopadła go choroba psychiczna. Twierdził, że wszyscy dookoła chcą go zabić, dlatego zamordował swoją matkę, pierwszą żonę, krewnych i rzymskich obywateli. Kulminacja jego rządów to 64 r.n.e. - pożar Rzymu. Uważał się za wielkiego artystę. Napisał poemat pt. "Zabicie Troi". Piękną scenografią miało być płonące miasto. Spłonęły dzielnice biedoty, dlatego miał poważne kłopoty i znalazł kozła ofiarnego - chrześcijan (uważano ich wtedy za sektę). Rozpoczęły się ich pierwsze masowe prześladowania. By ich ukarać, kazał przywiązać ich do pali, nasączać żywicą i podpalać. Został zamordowany w 68 r.n.e. przez spisek, na czele którego stanął Galba (przyszły cesarz).

68 r.n.e. - koniec dynastii julijsko-klaudyjskiej