PRÓBY ZJEDNOCZENIA POLSKI W XIII WIEKU

Czynniki sprzyjające zjednoczeniu
- trudność w handlu (pełno opłat na granicach)
- zachowanie przywilejów i poszerzenie ich w stanie duchownym, chcieli silnej władzy, sojuszu z ołtarza i tronu
- feudałowie mieli dość wyniszczających, bratobójczych wojen, ograniczenie najazdów zewnętrznych (np. Mongołów, którzy zabijali chłopów).

W XIII w. pojawiła się legenda o zrośnięciu ciała świętego Stanisława. Polska ma się zrosnąć tak, jak ciało świętego. Kościół ją propagował.

Dynastia Przemyślidów w Czechach opanowała swoje rozbicie dzielnicowe i stało się najbogatszym państwem w granicy Rzeszy Niemieckiej. Zaczęli nam zagrażać, szczególnie Śląskowi, bo był najbardziej poddany na przejęcie przez jego wielkie rozbicie.

Monarchia Henryków Śląskich

Henryk Brodaty

Największe szanse na zjednoczenie mieli Piastowie ze Śląska, zwłaszcza Henryk Brodaty, który panował do 1238 r.
Mieli mocne podstawy finansowe do zjednoczenia, bo była to najbogatsza dzielnica:
- złoża złota
- osadnictwo na prawie niemieckim (na Śląsk sprowadzono najwięcej osadników, którzy przywozili nowe metody uprawy, narzędzia i styl życia bardziej ucywilizowany niż polski)
- handel -> rozwój miast.
Henrykowi Brodatemu udało się zjednoczyć: Śląsk, Małopolskę z Krakowem i znaczną część Wielkopolski. Chcąc zjednoczyć państwo, trzeba było zdobyć Kraków i koronowanych się. Do koronacji nie doszło, zmarł w 1238 r.

Henryk Pobożny

Władzę przejął jego syn, Henryk Pobożny, który zmarł w 1241 r. bezpotomnie w bitwie pod Legnicą (najazd Mongołów).

Henryk IV Probus

Henryk IV Probus (Prawy), książę wrocławski, kilkadziesiąt lat po śmierci Henryka Pobożnego, podjął próbę zjednoczenia kraju przy wsparciu Przemyślidów. Udało mu się zjednoczyć część Śląska i zdobył Kraków. Rozpoczął starania o koronację. Prawdopodobnie został zamordowany w 1290 r. Umierając, zdołał zapisać w testamencie Kraków Przemysłowi II.

Przemysł II - książę Wielkopolski

Przemysł II

Podjął trzy próby zdobycia władzy. Z planu zjednoczenia kraju, udało mu się połączyć tylko Wielkopolskę z Pomorzem Gdańskim.
W 1282 r. w Kępnie zawarł układ o przeżyciu z księciem pomorskim, Mszczujem II Pomorskim. Ten typ układów często zawierano w średniowieczu. Polegał na tym, że jeżeli Mszczuj przeżyje Przemysła II, to przyłączy Wielkopolskę do Pomorza i na odwrót.
Mimo że Kraków miał zapisany w testamencie, nie przyłączył go, a było na niego dużo chętnych (Władysław Łokietek i Wacław II).

Jakub Świnka

Udało mu się koronować w 1295 r. w Gnieźnie. Ogromną rolę odegrał w tym ówczesny arcybiskup gnieźnieński, Jakub Świnka (bardzo pozytywna postać, z wysokim poziomem świadomości narodowej, co było bardzo rzadkie w średniowieczu).
Przemysł II został zamordowany w 1296 r. przez Brandenburczyków (lub zabójców nasłanych przez nich), bo chcieli dostać Pomorze Gdańskie.