ROZBICIE DZIELNICOWE W POLSCE

Władysław Wygnaniec: Śląsk
Bolesław Kędzierzawy: Mazowsze
Mieszko Stary: zachodnia Wielkopolska
Henryk Sandomierski: ziemia z dzielnicy senioralnej
Kazimierz Sprawiedliwy: pogrobowiec
Dzielnica Senioralna: Małopolska z Krakowem, wschodnia Wielkopolska, Pomorze Gdańskie

Początki rozbicia dzielnicowego

Władysław Wygnaniec

Bolesław Krzywousty umarł, jego synowie objęli dzielnice i przez kilka lat był spokój.
Kłótnie wynikały stąd, że Władysław Wygnaniec chciał zjednoczyć kraj, ponieważ był najstarszy. Miał miejsce bunt juniorów przeciwko Władysławowi Wygnańcowi. Było im łatwo się zjednoczyć przeciwko niemu, ponieważ był ich przyrodnim bratem. Władysław Wygnaniec został wygnany z kraju w 1146 r. Uciekł do Niemiec.

Bolesław Kędzierzawy

Władzę w kraju przejął Bolesław Kędzierzawy. Niemcy uznali, że mają świetny pretekst do interwencji. Cesarz niemiecki, Fryderyk I Barbarossa najechał na Polskę w 1157 r. Wojska niemieckie doszły do Poznania, gdzie cesarz niemiecki spotkał się z Bolesławem Kędzierzawym. Bolesław Kędzierzawy zgodził się na złożenie hołdu lennego za uznanie przez Fryderyka I Barbarossę pełnienia władzy przez Bolesława Kędzierzawego. Polska spadła do roli lennika Niemiec. Dodatkowo musieli płacić trybut. Władysław Wygnaniec uzyskał w ten sposób gwarancję, że jego synowie nadal będą rządzić Śląskiem.

Mieszko Stary

Po śmierci Bolesława Kędzierzawego władzę przejął Mieszko Stary, który też próbował zjednoczyć kraj. Fatalnie przysłużył się polskiej gospodarce. Uważał, że wciąż było za mało pieniędzy. Do złota dodawali miedzi, a do srebra cynę (nagminne psucie monety).

Kazimierz Sprawiedliwy

Po kilku latach nieudolnej władzy, Mieszko Stary został usunięty z tronu na rzecz Kazimierza Sprawiedliwego. Henryk Sandomierski zmarł wcześniej.
W 1180 r. miał miejsce zjazd w Łęczycy, gdzie Kazimierz Sprawiedliwy uzyskał prawo do tronu w zamian za konkretne przywileje dla Kościoła (złamanie zasady senioratu).
Przydomek "Sprawiedliwy" nadali mu duchowni za przywileje:
- zwolnienie z podatków
- własne sądownictwo.
Dzięki nim, duchowni wyodrębnili się jako pierwszy stan społeczny.

Stan społeczny - grupa ludzi, którzy mają taką samą pozycję prawną. Każdy stan miał prawa i przywileje.

Leszek Biały

Po śmierci Kazimierza Sprawiedliwego władzę objął jego syn, Leszek Biały. Żyjący jeszcze wtedy Mieszko Stary walczył z Leszkiem Białym o władzę. Leszek Biały wygrał, niedługo potem Mieszko Stary umarł.

Na początku XIII w. doszło do bardzo dużego rozbicia kraju.

Henryk Brodaty

Leszek Biały, jako princeps, postanowił zwołać najważniejszych książąt na zjazd w 1227 r. w miejscowości Gąsawa (niedaleko Biskupina), aby się pogodzili. Na zjeździe doszło do morderstwa. Wściekli Piaści nie chcieli Leszka Białego jako princepsa. Wtargnęli do łaźni, gdzie był Leszek Biały i Henryk Brodaty. Leszek Biały chciał uciec na koniu, ale nie udało mu się. Henryk Brodaty został ranny.
Oznacza to koniec pryncypatu.
Odtąd każdy robił to, co chciał, aby się nawzajem zwalczać. W XIII w. Polska pogrążyła się w konflikt wewnętrzny. Ratowało nas to, że sąsiedzi też mieli problemy z rozbiciem w swoich krajach.

Skutki rozbicia dzielnicowego
a) wyodrębnienie pierwszego stanu społecznego (duchowieństwa), do wyodrębnienia dochodziło też mieszczaństwo (lokacje miast)
b) lokacje miast i osadnictwo na prawie polskim i niemieckim
c) utrudnienia w handlu i jego upadek
d) upadek gospodarki przez najazdy łupieżcze
e) od Polski odłączyły się:
- Ziemia Lubuska (północno-zachodnia Wielkopolska); w połowie XIII w. została sprzedana przez Bolesława Rogatkę do Marchii Brandenburskiej (wyjątkowo agresywnemu sąsiadowi) 
- Pomorze Zachodnie, które przeszło pod władanie Marchii Brandenburskiej (straciliśmy zwierzchność, lenno aż do końca II wojny światowej)
- Ziemia Chełmińska została nadana Krzyżakom. Kończą się wyprawy krzyżowe, po wygnaniu ich z Węgier przez króla Andrzeja, Konrad Mazowiecki pozwolił im osiedlić się na tej ziemi w 1226 r. Krzyżacy mieli pomóc w walce z pogańskimi Prusami. Ziemia nadana im była w lenno. Ci sfałszowali dokument i rościli sobie prawa do własności tej Ziemi. Stamtąd zaczęli chrystianizować Prusów, aż do końca XIII w. wymordowano ich wszystkich. Krzyżacy zaczęli budować własne państwo zarządzane przez Wielkiego Mistrza, który był wybierany dożywotnio.
Kraj był podzielony na tzw. komturie (okręgi administracyjne) na czele z komturem.
Budowali nowoczesne zamki z cegieł.
Nie wszyscy członkowie Zakonu mieli taką samą pozycję:
  -> kapłani
  -> największa część - rycerze, pochodzący z rodzin szlacheckich
  -> bracia służebni (posługi).
Rycerzy obowiązywały te same zasady, co kapłanów:
  -> ślub ubóstwa
  -> ślub czystości
  -> ślub posłuszeństwa.
Ale ich nie przestrzegali.