DWA WIEKI WYPRAW KRZYŻOWYCH

Wyprawy krzyżowe - zbrojne wyprawy, których celem było odbicie tzw. Ziemi Świętej z rąk Muzułmanów (Turków)

Urban II

Przyczyny krucjat
Ideowa przyczyna to idea wojny świętej. Poza tym jest dużo przyczyn materialnych.
Pojedyncze jednostki zabierały ziemie, a ludzie mieli dużo mniejsze środki produkcji. Ziemia Święta miała zapewnić latyfundia.
Kolejną przyczyną była chęć zdobycia władzy, gwarancja zbawienia.
Istotnym czynnikiem było to, że miasta włoskie dążyły do poszerzenia swoich szlaków handlowych.
Czynnik, który sprzyjał krucjatom, to rywalizacja papiestwa z cesarstwem niemieckim. Papież uważał, że wzmocnią swoją pozycję i wzbogacą się.
Hasło wyprawy krzyżowej dał papież Urban II na synodzie w Clermont w 1095 r. Wezwał rycerzy i chłopów. Obiecywał zbawienie i konkretne pożyczki materialne. Została wysłana grupa wysłanników do Francji, Niemiec, Północnej Hiszpanii, wzywająca ludzi do wzięcia udziału w wojnie.

Europa Wschodnia nie brała chętnie w tym udziału. Rekompensatą wypraw krzyżowych na Palestynę były krucjaty na bliższe tereny (np. na Niemcy).

Trasa przemarszu wyprawy ludowej

Przebieg krucjat:
a) wyprawa ludowa w 1096 r.
Nie jest to jeszcze krucjata. Zanim zebrała się krucjata rycerska, doszło do samorzutnej, spontanicznej walki ludowej. Rycerze potrzebowali więcej czasu na przygotowania. Chłopi, bez żadnego przemyślenia sprawy, wyruszyli na wyprawę pod dowództwem mistyka, pustelnika Piotra z Amiens. Po drodze przez Europę grabili, kradli, mordowali. Zostały nawet odnotowane pogromy (krwawe wystąpienia z mordami Żydów).

Przebieg trasy: Francja, południe Niemiec, w kierunku Bułgarii, wybrzeża Konstantynopola, Azji Mniejszej. Już wtedy armia rozproszyła się, a po dotarciu do Turcji - zostali wymordowani.
b) I wyprawa krzyżowa w latach 1097-1099

Podział Królestwa Jerozolimskiego

Gotfryd z Boullion

Jej szlak jest bardzo podobny do szlaku wyprawy ludowej. Przywódcą był Gotfryd z Bouillon. Była bardzo dobrze przygotowana. Uzbrojeni rycerze byli przygotowani do konfrontacji z Turkami, dlatego odniosła sukces. Na terenie Ziemi Świętej zostało utworzone Królestwo Jerozolimskie (istniejące w latach 1097-1291). Gotfryd z Bouillon został tam królem. Królestwo Jerozolimskie w szczątkowej formie przetrwało do końca krucjat, później zaczęły powstawać inne państewka zajmowane przez Krzyżaków:

- Hrabstwo Edessy (1097-1144 r.)
- Księstwo Antiochii (1098-1268 r.)
- Hrabstwo Trypolisu (1102-1288 r.)
- Królestwo Cypru (1192-1489 r.)
- Mała Armenia (1198-1375 r.).

Herb Templariuszy

Cały czas żyli w poczuciu zagrożenia. Wraz ze zdobyciem tych ziem, zaczęli napływać pielgrzymi do Betlejem, Jerozolimy, Nazaretu. Dlatego w Ziemi Świętej powstały trzy zakony rycerskie:
- Templariusze - zakon złożony głównie z Francuzów
Po krucjatach odnaleźli się w działalności bankiersko-handlowej. Ogromnie się wzbogacili. Na początku XIV w. zakon został zlikwidowany, oskarżony o satanizm przez króla francuskiego i papieża.

- Krzyżacy (Zakon Szpitalny Domu Jerozolimskiego Najświętszej Marii Panny) - zakon złożony głównie z Niemców
Ich celem była opieką szpitalna nad pielgrzymami. Ich nazwa pochodzi od czarnego krzyża na białych płaszczach. Byli prawdziwym wrzodem dla Polski. Najpierw osiedlili się na Węgrzech, ale król kazał im się wynieść. Padła propozycja, aby w 1220 r. przyjechali do Prus, by ich chrystianizować. Zakon ten istnieje do dziś.




- Joannici - zakon złożony głównie z rycerstwa włoskiego, hiszpańskiego

Herb Joannitów

Mają na celu opiekę nad pielgrzymami. Istnieją do dziś. Znaleźli schronienie na Malcie, gdzie istnieją pod nazwą: Kawalerowie Maltańscy. Zbierają pieniądze i kupują sprzęt medyczny dla szpitali. Należą do nich ludzie ze szlachetnym pochodzeniem, wysokim wykształceniem, z elitarnych środowisk.

Specyfika zakonów:
- priorytet papież - składają przysięgę na wierność papieżowi
- składali śluby zakonne
- składali ślub zobowiązania do obrony Grobu Chrystusowego i Ziemi Świętej.

Wszystkie zakony rację bytu miały do końca krucjat,  które skończyły się w końcu XIII w. Żaden z zakonów nie został wtedy zlikwidowany.
c) II wyprawa krzyżowa w latach 1147-1149
d) III wyprawa krzyżowa w latach 1189-1192
e) IV wyprawa krzyżowa w latach 1202-1204
Była to krucjata, w której idea straciła swój pierwotny charakter. Zorganizowana przez Wenecję, która zapłaciła rycerzom krzyżowym, by ci po drodze zajęli Konstantynopol i przejęli Cesarstwo Bizantyjskie - największego konkurenta handlowego Wenecji. Papież miał w tym interes, bo tamci byli poganami. Wiązały się z tym większe dochody. Stworzyli tzw. Cesarstwo Łacińskie, które istniało do 1261 r.
f) krucjata dzieci niemieckich w 1212 r.
Twierdzili, że skoro rycerze nie są w stanie poradzić sobie z Turkami, to dadzą radę dzieci, które dostarczono do Marsylii, wsadzono na statki i skierowano na wschód. Dwa statki zatonęły po drodze. Zanim reszta dotarła do Palestyny, to większość dzieci już zmarła. Pozostałe dzieci Turcy sprzedali jako niewolniki.
g) krucjata dzieci francuskich w 1212 r.
h) V wyprawa krzyżowa w latach 1217-1221
i) VI wyprawa krzyżowa w latach 1248-1264
j) VII wyprawa krzyżowa w 1270 r.

Ludwik IX Śmiały

Dowodzona przez króla francuskiego Ludwika IX Śmiałego. Bronili Twierdzę w Akka, która upadła w 1291 r.

Był to koniec wypraw krzyżowych.

Konsekwencje/skutki wypraw krzyżowych
- śmierć całej masy ludzi
- straty materialne
- wzrost nienawiści w stosunku do Żydów
- od czasu krucjat pojawiło się zjawisko izolowania Żydów poprzez tworzenie dla nich dzielnic zamkniętych (getta)
- wzrost znaczenia, prestiżu i zamożności papiestwa
- rozwój gospodarki towarowo-pieniężnej (do tej pory dominowała tzw. wymiana barterowa) i obrotu pieniędzmi (powstanie banków obsługujących kupców; nazwa pochodzi od banco - ława)
- zjawisko synkretyzmu kulturowego - przejęcie kultury wschodniej przez kulturę rycerską
- krucjaty organizowane w Europie (np. Prusowie, Wieleci byli poganami)
- tzw. recongwista w Hiszpanii przeciwko Arabom. Zapoczątkowana w XI w. Arabowie w ciągu następnych 300 lat byli spychani na południe. Ostatnią twierdzą arabską, która się poddała, była Twierdza Grenada w 1492 r.