PANOWANIE WACŁAWA II I WŁADYSŁAWA ŁOKIETKA

Rządy Wacława II

Wacław II

Wacław II był królem czeskim z dynastii Przemyślidów. W 1291 r. opanował Kraków, który był bardzo zniszczony. Mieszczaństwo nie tęskniło za polskim władcą. W Krakowie było bardzo dużo Niemców i Czechów, którzy byli bardzo zniemczeni od samego początku (proniemieccy, lepiej traktowani od Polaków). Dla nich Wacław II był silniejszym władcą. Kiedy opanował Kraków i Wielkopolskę, o którą walczył Władysław Łokietek, w 1300 r. koronował się w Gnieźnie z rąk Jakuba Świnki, który nie był zwolennikiem Wacława II. Była to ostatnia koronacja w Gnieźnie, kolejni władcy będą koronować się w Krakowie. Za Wacławem II przemawiało to, że przyłączyły się do niego dzielnice. Rządził do 1305 r.
Dwiema jego pozytywnymi reformami było:
- ujednolicenie pieniądza (wprowadza grosz)
- wprowadzenie drugiego urzędu - starosta, który rządzi na konkretnym okręgu, powołany i odpowiedzialny jest przed królem, m.in. zbierał podatki, był sędzią, zwoływał pospolite ruszenie (-zbierał rycerzy na wyprawę wojenną); bardzo służyło to centralizacji władzy.

Wacław III

Wacław II miał syna, Wacława III, ale kiedy wybrał się w podróż do Polski, by się koronować, został zamordowany. Na Wacławie III skończyła się dynastia Przemyślidów.

Czesi nie mieli problemu, by na tron powołać Niemców (rodzinę Luksemburgów). Natomiast w Polsce antypatia była tak duża, że o władzy Jana Luksemburskiego nie chcieli słyszeć.
 

Panowanie Władysława Łokietka

Władysław Łokietek

Przyszedł czas na objęcie władzy przez Władysława Łokietka, który już dwukrotnie wcześniej chciał objąć Kraków.
W 1306 r. objął Kraków.
Nie cieszył się dużym szacunkiem, bo pochodził z małego Księstwa Brzesko-Kujawskiego.  Ze względu na to, że Królestwo to nie było ani duże, ani ważne, nie miał zaplecza. Wielu żołnierzy przyłączało się do niego, bo pozwalał rabować.
Kiedy zajął Kraków, od początku miał problemy, bo Niemcy podgrzewali bunty, przede wszystkim biskup krakowski, Jan Muskata. Bunty udało mu się stłumić w 1311 r. Wiedział, że dopóki Niemcy będą podpuszczani, to nie będzie miał spokoju. 

Zarządził w Krakowie weryfikację narodowościową (mieszczanie przyprowadzani byli do Ratusza i musieli recytować trudne dla Niemca zdania po polsku. Ten, kto nie umiał, tracił głowę, o ile nie udało mu się wcześniej uciec), dzięki czemu pozbył się Niemców. Do Rady wprowadził Polaków, a językiem urzędowym stał się język łaciński.
Fakt, że zajmował się opanowaniem buntów i uwiązany był w Krakowie, wykorzystali Brandenburczycy, którzy zajęli Pomorze Gdańskie (po to zabili Wacława III). Władysław Łokietek nie mógł pomóc przyjeżdżając do Pomorza Gdańskiego. Wpadł na pomysł, aby poprosić Krzyżaków o pomoc w odbiciu Pomorza Gdańskiego od Brandenburczyków. Krzyżacy odebrali je, ale zamieszkali w nim, wymordowali Gdańszczan. Kiedy Władysław Łokietek zażądał oddania mu Pomorza Gdańskiego, powiedzieli, że go nie oddadzą (byli tam w latach 1306-1466).

Podporządkowanie ziem polskich przez Władysława Łokietka
Udało mu się połączyć:
- posiadał Małopolskę w 1306 r.
- dużą część Wielkopolski w 1314 r. ku niechęci Wielkopolan, wykorzystując walki wewnętrzne; interweniował Jakub Świnka rzucając klątwę na królów piastowskich
- Kujawy-  jego ziemia rodzinna.
Poza Polską zostało:
- Mazowsze
- Pomorze Zachodnie
- Pomorze Gdańskie
- Śląsk, który po części był niezależny, a po części zależny od Czech.
Zakończeniem całego procesu była pierwsza koronacja w Krakowie w styczniu 1320 r. Jest to koniec rozbicia dzielnicowego.

Walka z Krzyżakami o Pomorze Gdańskie
Kiedy Władysław Łokietek się koronował, od razu rozpoczęła się akcja odbicia Pomorza Gdańskiego.
Nie chciał walczyć zbrojnie z Krzyżakami, bo jest to zakon rycerski. Dlatego rozpoczął walkę sądową. Został zwołany sąd papieski do Inowrocławia. Po rozpatrzeniu sprawy, sąd orzekł wyrok, że Krzyżacy mają oddać Pomorze Gdańskie i zapłacić odszkodowanie. Nie podporządkowali się temu. Władysław Łokietek próbował z nimi negocjować, ale to nic nie dało. Wszystkie pokojowe sposoby zostały wyczerpane, więc w 1327 r. zdecydował się na wojnę.
Polska nie była wtedy sama. Zapoczątkowała sojusze z:
- Litwą (byli poganami, więc obawiali się chrystianizacji przez Krzyżaków), które były źle odbierane przez Europę
- Węgrami: sprawa nie była kontrowersyjna; od XIV w. zaczynały się między nimi bardzo silne związki (np. rodzinne - ówczesny król Węgier, Karol Robert, był zięciem Władysława Łokietka).
Krzyżacy też mieli sojusznika - Jana Luksemburskiego, bo ten domagał się tronu polskiego.
Wojna toczyła się ze zmiennym przejściem. Nawet największa bitwa pod Płowcami w 1331 r. jest różnie opisywana.
Wojna skończyła się w 1332 r. rozejmem, w którym było napisane, że "w przyszłości o przynależności ziem spornych ma rozstrzygnąć sejm polubowny".
Wojna ta nie miała korzyści dla Polaków: nie odzyskaliśmy Pomorza Gdańskiego, straciliśmy Kujawy i Ziemię Dobrzyńską.

Władysław Łokietek zmarł w 1333 r., a władzę przejmuje jego jedyny syn, Kazimierz Wielki (jego przydomek jest zasłużony).