PRZEMIANY GOSPODARCZE W XII - XIII WIEKU NA ZIEMIACH POLSKICH

Osadnictwo na prawie
polskim	niemieckim
Brak immunitetu, dlatego osadnicy ponosili świadczenia na rzecz władcy (osadnictwo mogło być na każdej ziemi, nawet gdy feudał nie miał immunitetu, dlatego musieli płacić podatki).	Ziemia immunizowana, brak świadczeń na rzecz władcy.
Ustna umowa z zasadźcą.	Pisemna, szczegółowa umowa z zasadźcą, który stawał się sołtysem we wsi i miał więcej praw (organizator kolonizacji).
Pożyczka w inwentarzu (np. zwierzęta - siła pociągowa), nasionach, wolnizna, zwolnienie od świadczeń.	Wolnizna od świadczeń (od 2-24 lat) w zależności od tego, czy ziemia była przygotowana do uprawy, czy należało np. wykarczować las.
Wysokość danin ulegała zmianie (daniny naturalne, pieniężne, pańszczyzna).	Renta feudalna określona w umowie: - czynsz (12 gr za łan) - danina na rzecz pana - dziesięcina na rzecz Kościoła (najczęściej w zbożu, była dodatkiem).
Brak źródeł pisanych, nie można więc określić szczegółowych umów.	Osadnik zwykły dostawał 1 łan (około 16 ha) ziemi, dziedziczony w jego rodzinie.
	Sołtys (zasadźca): - dostawał kilka łanów wolnych od świadczeń, pozostawiał sobie 1/6 czynszu i 1/3 opłat sądowych - miał prawo budowy młyna (obsługiwał kilka wsi, dlatego chłopi musieli tam przychodzić) oraz karczmy (przynosiła najwięcej dochodu, bo chłopi lubili sobie wypić i dobrze zjeść) - mógł być powołany do służby wojskowej.
Brak samorządu.	Wieś otrzymywała: - własny samorząd - sądownictwo (ława wiejska pod przewodnictwem sołtysa była sądem pierwszej instancji, istniały instancje apelacyjne) - wspólne pastwisko, las - prawo połowu ryb - prawo do serwitutu - prawa szczególne dla każdego stanu (np. chłopi zbierają grzyby i rąbią drewno; pan feudalny może strzelać do zwierzyny), chłopi walczą za szlachtą, bo ta chce ograniczyć ich serwituty.
	Regularny układ pól, zabudowań.
	Korzystne dla osadników, bo po spłaceniu renty (czynszu) mogli sami dysponować nadwyżką. Oparte było to na zasadzie wolności osobistej osadników, którzy mogli opuścić wieś po uregulowaniu wszystkich świadczeń.