WOJNY Z TURCJĄ W XVII WIEKU

Przyczyny:
- ekspansja Turków na północ mogąca prowadzić przez Habsburgów albo przez Polskę (Imperium Tureckie w 1. połowie XVII w. nie miało gdzie podbijać terenu na południe, bo obejmowało wszystkie tamte tereny)
- chęć odzyskania Hospodarstwa Mołdawskiego przez Polaków
- Kozacy (jako poddani króla Polski) i Tatarzy (jako poddani sułtana tureckiego) napadali na siebie nawzajem o charakterze łupieżczym i oskarżając się wzajemnie o brak powstrzymania swoich poddanych
- bezpośrednią przyczyną była tzw. pierwsza odsiecz wiedeńska:
W 1619 r. na zachodzie trwa wojna trzydziestoletnia. Książę Siedmiogrodu (lennik  turecki) doprowadził wojska pod Wiedeń i oblegli go. Zygmunt III Waza postanowił pomóc Habsburgom i wysłał na teren Siedmiogrodu najemników, tzw. lisowczyków (tajemne oddziały polskie; nazwa od pułkownika Lisowskiego; mieli zasłużoną najgorszą opinię), którzy zmusili księcia do odwrotu. Wywołał tym wojnę z Turcją, która poczuła się zagrożona.

Pierwszy etap wojen z Turcją

hetman Stanisław Żółkiewski

 Zaczyna się w 1620 r. wyprawą hetmana Stanisława Żółkiewskiego do Mołdawii. Wyprawa ta jest niefortunna. Rozgrywa się między Polakami a Turkami pod Cecorą.  Była ona przegrana dla Polaków. Stanisław Żółkiewski zginął podczas odwrotu, a jego głowę powiesili w wejściu do haremu.

Jan Karol Chodkiewicz

Wojska tureckie, ścigając polskie oddziały, dotarły pod Chocim. Była tam duża twierdza polska na pograniczu. Bez lotnictwa była ciężka do zdobycia.  
 Jan Karol Chodkiewicz zorganizował tam obronę. Turkom nie udało się jej zdobyć.
W 1621 r. podpisano rozejm pod Chocimiem na zasadzie status quo (bez zmian).

W 1. połowie XVII w. nie było więcej wojen z Turcją, ale wojna planowana była w 1648 r. Władysław IV chciał wojny, ale Sejm się nie zgodził. Wykorzystał to Bohdan Chmielnicki.

Wojny z Turcją w 2. połowie XVII w.
a) przyczyny:
- ekspansja terytorialną Turków na Europę
- pojawienie się tzw. idei wojny świętej ("Polska przedmurzem chrześcijaństwa")

b) przebieg:
W 1672 r. nastąpił atak turecki na osłabioną Polskę od Kamieńca Podolskiego, idąc dalej na północ.
Polakom zależało na szybkim pokoju, dlatego powstał rozejm w Buczaczu w 1672 r. Dzięki niemu Polska straciła:
- województwo podolskie
- województwo bracławskie
- województwo kijowskie.
Od tej pory Polska miała płacić Turkom haracz (roczna opłata, którą płaciły państwa zależne).
W trybie pilnym zwołano Sejm Walny. Szlachta była wściekła. Ustalono wysokie podatki, aby wystawić dużą armię i pokazać Turkom gdzie ich miejsce.

hetman Jan Sobieski

 Na czele polskiej armii postawiono hetmana Jana Sobieskiego. Prowadził wojska polskie pod Chocim w 1673 r. Było to wielkie zwycięstwo wojsk polskich. Zwycięstwo to zaowocowało podpisaniem traktatu w Żurawnie (województwa zostały przy Turcji, ale Polska nie płaci już haraczu).

Wojna ta przyniosła ogromny sukces Janowi Sobieskiemu. Stał się bardzo popularny. Na wolnej elekcji, po śmierci króla Michała Korybut-Wiśniowieckiego, w 1674 r. wybrano go na króla Polski. Początkowo w swojej polityce skłaniał się ku sojuszowi z Francją.

Marysieńka

Ogromny wpływ miała na niego jego żona, Marysieńka (Francuska). Jego uczucia przekładały się na politykę. Sojusz z Francją był irracjonalny. Jego zdrowy rozsądek powrócił. Doradcy nakłonili go do odpuszczenia sobie Francji i zawiązania sojuszu z Austrią, również zagrożoną przez Turków.

W 1683 r. Jan III Sobieski podpisał sojusz z Austrią:
- jeżeli Turcy napadną na Polskę, to pomogą Habsburgowie
- jeżeli Turcy napadną na Austrię, to pomoże Polska.

wezyr Kara Mustafa

W 1683 r. Turcy napadli na Wiedeń. Wojskami tureckimi dowodził wezyr Kara Mustafa. Wojskami chrześcijańskimi dowodził Jan III Sobieski. Był to ostatni polski sukces.

Wielka wygrana Polski nad Wiedniem nastąpiła 12.09.1683 r. Nie miała przełożenia na zdobycze terytorialne. Jan III Sobieski napisał po niej do Marysieńki: "Przybyłem, zobaczyłem, Bóg zwyciężył."

W 1684 r. zawiązała się Święta Liga Antyturecka, która prowadziła jeszcze długoletnie wojny z Turcją.

Po śmierci Jana III Sobieskiego, w 1699 r. Polska z Turcją podpisała pokój w Karłowicach. Na jego mocy Turcja miała wszystko oddać Polsce.

Od tego czasu Polska nie prowadziła już wojen z Turcją.