DUALIZM W ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZYM EUROPY W XVI-XVII WIEKU

Dualizm - podwójność, dwoistość

Granicą dualizmu jest rzeka Łaba (inaczej rozwija się Europa na wschód, a inaczej na zachód od Łaby).
Początkiem był fakt, że Europa Zachodnia opanowana była przez Rzymian.
Potężny impuls dają również odkrycia geograficzne, dążące do państw kolonialnych, co dawało:
- postęp techniczny
- rozwój handlu morskiego.

EUROPA ZACHODNIA	EUROPA WSCHODNIA
- proces kapitalizmu - rozwój gospodarki towarowo-pieniężnej (podstawowym bogactwem jest produkcja i handel)	refeudalizacja – powrót do feudalizmu
najzamożniejsza grupa społeczna to bogate mieszczaństwo (bankierzy, kupcy, producenci)	nie rozwija się mieszczaństwo
towary produkowane systemem nakładczym (produkcja ponad zapotrzebowanie, ma się podwykonawców), a później manufakturami	zyski czerpie część szlachty, stąd pojawia się zróżnicowanie ekonomiczne
- zmniejszenie roli rolnictwa, aktywizacja gospodarki szlachty (coraz mniej uprawia się zboże, szlachta zajmuje się handlem - bardziej opłacalne, nie wstydzi się tego) - tzw. ogradzania w Anglii - stawianie płotów, szlachta zabiera chłopom ziemie i paszą na nich np. owce, bydło	dominuje uprawa zbóż, rozwija się folwark szlachecki (tylko uprawa ziemi jest szlachecka, wszystko inne jest niegodne, a w przepisach napisane było, że „mogli pozbawić szlachectwa za niegodne działania)
- wolność osobista chłopów - od XVI w. spadek uprawy zbóż i sprowadzanie ich z Europy Wschodniej	- „przywiązanie chłopa do ziemi” - zakaz opuszczania wsi - „Polska spichlerzem Europy” - zboże tanie, bo chłopi odrabiają pańszczyznę
- rozwój dużych ośrodków miejskich (powyżej 100 tys. mieszkańców, np. Londyn) - nowe zróżnicowanie mieszczaństwa (pojawienie się inteligencji: artyści, lekarze, dziennikarze, nauczyciele, prawnicy) - motor napędowy zmiany	- upadek miast (oprócz Gdańska, bo przechodził przez niego handel) - agraryzacja miast - miasta zamieniają się we wsie
- dział w wymianie towarowej z koloniami - nowe szlaki handlowe	rozwój handlu bałtyckiego zdominowanego przez Holendrów
rozwój systemu nakładczego i manufaktur (podział pracy, ale wszystko jest w jednym miejscu, robione ręcznie, szybciej i taniej)	dominacja produkcji rzemieślniczej (upada rzemiosło, bo szlachta nie ma środków na kupno towarów)
kształtowanie się rynku, czyli wzajemnego wpływu sprzedających i kupujących na podaż (ilość towaru) i popyt (zapotrzebowanie na dany towar), czyli powstanie gospodarki rynkowej
powstanie pierwszej giełdy (miejsca handlu akcjami) w 1531 r. w Antwerpii, zaczęto obracać papierami wartościowymi