KONTRREFORMACJA

Kontrrformacja - walka Kościoła katolickiego z reformacją od połowy XVI w. do początku XVIII w., mająca na celu wzmocnienie pozycji Kościoła, przeprowadzanie reform, odzyskanie wpływów w tych państwach, gdzie zwyciężyła reformacja (np. Niemcy, Niderlandia, Szwecja)

Kościół podjął szereg zadań bardziej lub mniej drastycznych. Wiedział, że jeżeli chce zdobyć wpływy, wiernych i pieniądze, to musi zacząć od reformy wewnętrznej.

papież Paweł III

Działania Kościoła katolickiego w ramach tzw. Soboru Trydenckiego w latach 1545-1563 z przerwami przez papieża Pawła III:

- kresów trydenckie - wyznanie wiary
- msza po łacinie, ale czytanie Biblii w języku narodowym
- potwierdzenie celibatu
- potwierdzenie prymatu papieży
- przebywanie proboszcza i biskupów w swoich diecezjach
- źródłem wiary jest Biblia i tradycja
- powstanie seminarium duchownych
- święcenia kapłańskie po testach
- zakaz łączenia stanowisk
- potwierdzenie dogmatów (np. o obecności Chrystusa w Eucharystii)
- zachowanie siedmiu Sakramentów
- oddawanie czci Matce Boskiej
- powstanie nowych zakonów i reformacja istniejących
- odnowienie inkwizycji
- obowiązek prowadzenia ksiąg parafialnych
- protestanci uważani za heretyków
- zlecono reformę kalendarza w 1582 r. przez papieża Grzegorza XIII

papież Grzegorz XIII

1563 r. ogłoszenie brewiarzu
1565 r. ogłoszenie mszału
1592 r. ogłoszenie Wulgaty (tłumaczenie Biblii)

Święta Inkwizycja - instytucja do zwalczania herezji
W XVI w. została odnowiona przez papieża Pawła III. Na czele stało Święte Oficjum składające się z sześciu kardynałów na czele z Wielkim Inkwizytorem. W niektórych krajach (szczególnie w Hiszpanii) była instytucją państwową. Ścigała:
a) heretyków, którymi byli protestanci
b) czarownice i czarowników za czary
c) niepokornych naukowców: najbardziej znane ofiary:

Galileusz

Pomnik Bruno na
Campo de' Fiori w Rzymie

- Galileusz za głoszenie poglądu o kulistości Ziemi i tym, że Ziemia krąży wokół Słońca. Na sądzie wyparł się tego i uniknął śmierci
- Giordano Bruno nie wyparł się poglądów i spłonął na stosie w 1600 r.
- Mikołaj Kopernik nie został postawiony przed sądem, bo jego dzieło: "O obrotach sfer niebieskich" zostało wydane w roku jego śmierci, ale trafiło do indeksu Ksiąg zakazanych i powróciło w 1828 r.

Mikołaj Kopernik

Indeks Ksiąg zakazanych - spis książę, których nie można było czytać, posiadać, drukować, powstał w 1559 r., a zlikwidowano go po Soborze Watykańskim II (trafiły do niego dzieła np. Marcina Lutra)

Zakon Jezuitów

święty Ignacy Loyola

Powstał w 1540 r. Jego oficjalna nazwa to Towarzystwo Jezusowe. Założycielem był święty Ignacy Loyola (wcześniej był żołnierzem hiszpańskim, co miało bardzo duże znaczenie dla charakteru tego zakonu - organizacja na wzór wojskowy). Spośród innych zakonów, wyróżniał się tym, że:
- był to zakon elitarny (trzeba mieć duże wykształcenie i przejść długą edukację)
- był na wzór wojskowy (duża dyscyplina, a na czele zakonu stał generał zakonu)

- oprócz tradycyjnych ślubów, członkowie składali ślub wierności papieżowi, ale bardzo szybko wymknęli mu się spod kontroli.

Zakon Jezuitów bardzo szybko rósł w siłę:

- był bardzo potężny, wpływowy, bogaty, bo byli doradcami władców w państwach katolickich (np. Zygmunt III Waza naruszył przez nich Moskwę)

- zbudowali bardzo sprawnie działającą siatkę szpiegowską w Europie

- byli wszechobecni - zakładali misje katolickie tam, gdzie innym zakonom nie przyszłoby to do głowy (np. Chiny, Japonia, Ameryka Południowa)

- opanowali szkolnictwo (wysoki poziom nauczania egzekwowany brutalnymi metodami - wiedzę wbijano dzieciom fizycznie, karano np. spóźnialstwo, brak osiągnięć w nauce) - kształcili ludzi bardzo wykształconych, ale sfanatyzowanych.

Byli tak potężni, że zaczęli zagrażać papieżowi, który zaczął się ich obawiać.

W 2. połowie XVIII w. zakon został rozwiązany przez papieża. Potem został reaktywowany, ale nie zyskał już na tak wielkiej sile.

W Polsce szkoły jezuickie przeszły w ręce Komisji Edukacji Narodowej.