WIELKIE ODKRYCIA GEOGRAFICZNE

Przyczyny:
a) poszukiwanie nowej drogi morskiej do Indii (w połowie XV w. Turcy zajęli Cesarstwo Bizantyjskie i blokowali handel pobierając bardzo wysokie cła, była niebezpieczna, bo nie byli tolerancyjni dla europejskich kupców)
b) chęć wzbogacenia się
c) brak surowców (złota i srebra) w Europie
d) grupa ludzi poszukująca nowych ziem dla siebie (np. pod uprawę, osadnictwo)
e) nowa technika żeglarska:
- lepsze statki
- przyrządy nawigacyjne (np. busola)
- "dokładniejsze" mapy
f) ciekawość świata rozbudzona przez humanistów: powrót do wiedzy reprezentowanej przez starożytnych:
- czy Ziemia jest okrągła?
- brak przepaści, potworów
- podróż nie jest śmiertelnie niebezpieczna
g) koniec rekonkwisty - uwolnienie Hiszpan z rąk Arabów, przez co królowa miała wolną gotówkę, a rycerstwa stało się bezrobotne
h) Kościół ma ogromną ochotę na szerzenie chrześcijaństwa, do nawrócenia:
- czy Indianie to ludzie
- czy Indianie mają duszę
- czy Indianie są ludźmi.

Henryk Żeglarz

Przebieg wypraw odkrywczych
W wyprawy zaangażowała się Portugalia i Hiszpania:

a) Henryk Żeglarz (Dom Henrique o Navegador) - syn króla Portugalii. Jego podróże w latach 1418-1420 skupione były wokół Północnej Afryki (odkrył np. Wyspy Kanaryjskie, dopłynął do równika i zawrócił)
 

 

Bartolomeo Diaz

b) Bartolomeo Diaz (Portugalczyk) - dopłynął do Przylądku Burzliwej (Dobrej) Nadziei około 1488 r.

Vasco da Gama

Wyprawa Vasco do Gama

c) Vasco da Gama - opłynął Przylądek Dobrej Nadziei i dotarł do Indii w latach 1497-1498. Założono Bombaj, Goa, Kalikat, Kolombo.

Dzięki temu, że Portugalczycy wcześniej zaczęli wyprawy niż Hiszpanie, to osiągnęli dominację handlu na Oceanie Indyjskim i zmonopolizowali handel czarnoskórymi niewolnikami (pozakładali punkty handlowe, w których łapali albo kupowali Murzynów od miejscowych władców, ładowali ich na statki i transportowali do obu Ameryk, bo byli silni i w miarę odporni na choroby, nie tak jak Indianie). Później zdominowali Brazylię. Założyli m.in. plantację kawy, tytoniu.

d) Krzysztof Kolumb (Genueńczyk)

Krzysztof Kolumb

Jest to cwaniak, pazerniak. Nie kierował się szlachetnymi pobudkami. Najważniejsze były dla niego pieniądze i władza. Zwrócił się do królowej hiszpańskiej, Izabelli Kastylijskiej. Przedstawił jej plany wyprawy - posłużył się "nowoczesnymi" mapami. W pertraktacjach z nią zaniżył odległość do Indii płynąc cały czas na zachód. Podpisał z nią umowę. Królowa obiecała mu, że będzie miał udział w zyskach, stanowiska.
Wyposażono trzy statki:
- największy - Santa Maria
- mniejsze Nina i Pinta.
I wyprawa w 1492-1493 r.
Wypłynął z Hiszpanii, płynął cały czas na zachód. 12.10.1492 r. dopłynął do Wyspy San Salvador, a następnie do Wyspy Kuby, którą przedstawił towarzyszom jako Japonię.
II wyprawa w 1493-1496 r.
III wyprawa w 1498-1500 r.
IV wyprawa w 1502-1504 r.
Za każdym razem wracał do Hiszpanii. Zmarł w biedzie i zapomnieniu.

e) Ferdynand Magellan (Portugalczyk na służbie hiszpańskiej)

Ferdynand Magellan

Juan del Cano

 W latach 1519-1521 płynął na południowy-zachód, wzdłuż Ameryki Południowej, Oceanu Spokojnego, zwrotnika Koziorożca. Dopłynął do Filipin. Tam zmęczona załoga wysiadła. Ferdynand Magellan został zamordowany przez tubylców.
 

Wycieńczona reszta żeglarzy pod dowództwem Juan del Cano w latach 1521-1522 wrócił do Hiszpanii przez Ocean Indyjski i Przylądek Dobrej Nadziei.

Nie byli przygotowani do tak długiej podróży (brak witaminy C powodujący szkorbut).

f) Amerigo Vespucci

Amerigo Vespucci

Jako pierwszy zbadał wybrzeża Ameryki Północnej.

Po wyprawach odkrywców nastąpiły wyprawy konkwistadorów (zdobywców, którzy byli dużo groźniejsi dla Indian). Wybrali się do Ameryk, by zdobyć nowe kolonie. Byli to wyłącznie Hiszpanie:
a) Ferdynand Cortez

Ferdynand Cortez

W 1519 r. zdobył Meksyk. Aresztował ostatniego cesarza Azteków, Montezumę, i dokonał masakry na ludności opierając ją na tym, że mają straszną religię.

Franciszek Pizarro

b) Franciszek Pizarro

Podbił państwo Inków. Ostatni inka obiecał mu, że wypełni celę złotem do określonej wysokości (chyba 2 metry), ale i tak go zabił.

W Ameryce Południowej obsesyjnie poszukiwali złota - El Dorado.

Efekty wypraw konkwistadorów:
- kolonizacja przez Hiszpanów
- tworzenie wielkich latyfundiów ziemskich, w których Indian zmuszano do niewolniczej pracy, były wyjęte spod nadzoru państwowego (Hiszpanie sami sobie tworzyli prawo)
- bardzo wysokości spadek populacji Indian
- masowe ginięcie Indian od chorób europejskich
- picie alkoholu w dużych ilościach przez Indian, by uczynić ich pokornymi
- przewożenie niewolników z Afryki.

Skutki odkryć geograficznych:
- rozwój niewolnictwa
- spadek cen złota i srebra w Europie
- rozwój handlu
- sprowadzenie do Europy wielu nowych odmian warzyw i roślin (np. ziemniaki, pomidory, tytoń) oraz przypraw
- rozwój kartografii, wiedzy geograficznej, żeglugi
- wzbogacenie się Hiszpanii i Portugalii
- rozwój kolonializmu (dążenie do posiadania jak największych terenów poza swoim krajem i bogacenie się na nim np. poprzez surowce, podatki). Kolonie dają wzrost i prestiż państwa. Można wykorzystać ludzi.
- rozwój przemysłu
- rozwój piractwa, korsarstwa
- powstanie wojen kolonialnych i powstań
- chrystianizacja i zakładanie np. misji jezuickich
- nowe szlaki morskie, pomimo że spada handel lewantyński (handel w basenie Morza Śródziemnego z Dalekim Wschodem drogą lądową)
- kolonie wykorzystywane jako zakłady karne (np. Australia)
- wyginięcie tamtejszych cywilizacji
- poznanie odmiennych kultur i religii
- nowe tereny
- bogactwo
- podział świata (morzami i lądami) między Hiszpanię i Portugalię w 1494 r., który później był aktualizowany (koniec XVI w. - początek XVII w. w wyścig o kolonie włącza się Anglia, Francja, Niderlandy)
- tzw. dualizm (podział Europy na dwie części); linią podziału jest rzeka Łaba:
* na zachód od Łaby w kierunku kapitalizmu
* na wschód od Łaby w kierunku feudalizmu (ulegali refeudalizacji).