KONSTYTUCJA TRZECIEGO MAJA 1791 ROKU W POLSCE

Została uchwalona w atmosferze zamachu stanu. Część posłów nie była obecna na obradach, bo nie zdążyli wrócić ze Świąt Wielkanocnych. Uchwalono ustawę rządową, która składała się z preambuły: "w imię Boga Ojca Wszechmogącego".

Pierwszy rozdział - religia panująca: katolicka
Konstytucja gwarantowała tolerancję religijną. Zabraniała przechodzenia z wyznania rzymsko-katolickiego na inne wyznania, wzmacniając jej panowanie.

Drugi rozdział - stany społeczne: duchowieństwo, szlachta, mieszczaństwo, chłopi
Konstytucja nic nie zmieniała w pozycji prawnej szlachty i chłopów (wzięci pod opiekę rządu krajowego). Prawo o miastach zostało dołączone do Konstytucji jako aneks.

Trzeci rozdział - trójpodział władzy:
a) władza ustawodawcza - Sejm: Izba Poselska i Izba Senatorska
- zmienia się w składzie: brak gołoty, wchodzi 24 plenipotentów
- zniesienie liberum weto
- Sejm zawsze gotowy: kadencja posłów trwała 2 lata i zbierali się tyle razy, ile potrzeba (a nie co 2 lata na 6 tygodni)
b) władza wykonawcza - król:
- zniesiono wolną elekcję i Radę Nieustającą
- była dziedziczna
- powrót do Wettinów
- wprowadzono instytucję regenta i Straż Praw (pełni funkcję rządu, obraduje pod przewodnictwem króla)
c) dopuszczalne zwołanie Sejmu konstytucyjnego co 25 lat, aby ewentualnie zmienić Konstytucję
d) niezawisłe sądownictwo.

Pozostałe rozdziały dotyczyły:
- sił zbrojnych
- regencji
- edukacji dzieci królewskich w związku z władzą dziedziczną.

Konstytucja francuska powstała cztery miesiące później, ale była bardziej postępowa.
Konstytucja Trzeciego Maja 1791 r. to wszystko, na co było stać polskie oświecenie. Została zniesiona część praw kardynalnych. Szlachta absolutnie nie była gotowa na dopuszczenie do władzy mieszczaństwa. Było to podstawą ustaw w Europie Zachodniej po wielkiej rewolucji francuskiej.