UGRUPOWANIA POLITYCZNE OKRESU WIELKIEJ REWOLUCJI FRANCUSKIEJ

Jakub Brissot

ŻYRONDYŚCI - ugrupowanie polityczne okresu Wielkiej Rewolucji Francuskiej, którego nazwa wywodzi się od francuskiego departamentu - Gironde, skąd pochodzili przywódcy stronnictwa.Na czele ugrupowania stał dziennikarz, Jakub Brissot. W klubie znaleźli się ponoć wszyscy najwięksi mówcy Zgromadzenia Prawodawczego (Legislatywy), które zaczęło obrady w październiku 1791 r.
Uważa się ich za umiarkowaną lewicę. Byli przeciwnikami monarchii absolutnej, feudalizmu, dążyli do wojny z Austrią, gdyż pragnęli eksportować rewolucję do innych krajów europejskich.
Na początku 1792 r. utworzyli rząd i rozpoczęli wojnę z Austrią. Ponieważ wojna ta początkowo nie wiodła się Francuzom, w wyborach z września 1792 r. do Zgromadzenia Narodowego zwyciężyli jakobini, a żyrondyści tworzyli prawicę tego parlamentu. Starali się teraz reprezentować interesy drobnomieszczaństwa, opowiadali się za daleko posuniętą autonomią prowincji. Chociaż nadal opowiadali się za detronizacją Ludwika XVI, to nie chcieli jego śmierci.
W czerwcu 1793 r. przywódcy żyrondystów zostali aresztowani przez jakobinów i straceni.

Maksymilian Robespierre

JAKOBINI - klub polityczny okresu Wielkiej Rewolucji Francuskiej, którego pełna nazwa brzmiała: Stowarzyszenie Przyjaciół Konstytucji, a od 1792 r. Stowarzyszenie Jakobinów Przyjaciół Wolności i Równości. Ponieważ miejscem ich zebrań był refektarz (stołówka), a następnie biblioteka i kościół klasztoru ojców dominikanów pod wezwaniem świętego Jakuba, zwanych w Paryżu jakobinami, to nazwę tę przeniesiono na klub. Od początku mocno związany z ugrupowaniem był Maksymilian Robespierre. Nie mieli oni jakiegoś zwartego programu politycznego - była to grupa ludzi o dość radykalnych poglądach żądających przekształcenia Francji w republikę i przyznania wszystkim obywatelom równych praw. Z czasem ich poglądy radykalizowały się, a do podsycania rewolucji wykorzystali jeszcze sankiulotów (ataki na monarchię, arystokrację, Kościół) strasząc rzekomą kontrrewolucją. Dzięki temu doprowadzili do upadku Zgromadzenie Prawodawcze, a w wyborach do nowego parlamentu (Konwentu Narodowego) odnieśli zdecydowane zwycięstwo, co pozwoliło im zlikwidować monarchię i przekształcić Francję w republikę.
W utworzonym w marcu 1793 r. trybunale rewolucyjnym pełnili główną rolę, rozpętując we Francji bezwzględny terror i pozbawiając się przy okazji swoich przeciwników (tzw. dyktatura jakobinów). Okres ten zakończył się 27.07.1794 r., kiedy to Konwent Narodowy (bojąc się dalszych represji) zgodził się obalić kierowany przez jakobinów (Maksymilian Robespierre, Couthon, Saint-Just) Komitet Ocalenia Publicznego (rząd) - był to tzw. przewrót 9 thermidora. Ostatecznie w listopadzie 1794 r. zamknięto też klub jakobinów.

SANKIULOCI (z francuskiego sans-culottes - bez krótkich spodni) - jedno z najbardziej radykalnych stronnictw  okresu Wielkiej Rewolucji Francuskiej rekrutujące się głównie z drobnomieszczaństwa (sklepikarze, rzemieślnicy, czeladnicy) i częściowo spośród robotników. Wszyscy oni zamiast ogólnie używanych, modnych wtedy krótkich spodni pod kolana, nosili długie.
Domagali się równości politycznej i opieki państwa nad najbiedniejszymi, zdecydowanie sprzeciwiali się monarchii, żądając od Konwentu Narodowego głowy króla. Ponieważ pomagali jakobinom obalić żyrondystów, zaczęli się z czasem domagać od nich radykalizacji rewolucji - dechrystianizacji i terroru wobec wrogów rewolucji (faktycznych i ustrojowych).
Ostatecznie Danton, który uważał ich i hebertystów za anarchistów zagrażających publicznemu porządkowi, zlikwidował sankiulockich przywódców, osłabiając siłę i znaczenie tej warstwy.

Jacques René Hébert

HEBERTYŚCI - skrajnie lewicowe ugrupowanie okresu Wielkiej Rewolucji Francuskiej, którego nazwa pochodzi od nazwiska ich przywódcy Jacquesa René Héberta (dziennikarza). Skupieni byli wokół Stowarzyszenia Przyjaciół Praw Człowieka i Obywatela. Głosili radykalne hasła społeczne (darmowa oświata, opieka społeczna) i domagali się utrzymania maksymalnych cen oraz podatku progresywnego (podatek rosnący wraz z dochodami). Zdecydowanie zwalczali Kościół (prowadząc akcje dechrystianizacyjne, np. uroczystości ku czci Rozumu) oraz wszystkie zabytki związane z monarchią i arystokracją. Początkowo współpracowali z nimi jakobini, ale z czasem uznali, że hebertyści zbyt radykalizują rewolucję, kompromitując Francję w Europie i dlatego Danton doprowadził do zgilotynowania ich przywódców wiosną 1794 r.

ksiądz Jakub Roux

WŚCIEKLI - najradykalniejsze, lewicowe stronnictwo okresu Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Przedstawiciele sankiulotów.
Domagali się stosowania terroru, powszechnego prawa wyborczego oraz wprowadzenia ustroju republikańskiego. Żądali równości socjalnej i politycznej, darmowego rozdawnictwa zboża, zniesienia podatków na żywność. Zwalczali żyrondystów. Dążyli do wojny z Austrią. Opowiadali się za dyktaturą plebsu do tego stopnia, że proponowali eksterminację wszystkich bogatych. Na czele stał ksiądz Jakub Roux, a przedstawicielem w parlamencie był Babeuf. W późniejszym okresie rewolucji (po wyborach we wrześniu 1792 r.) nazwali się Gwardią Narodową. W marcu 1794 r. doszło do rozbicia radykałów spod znaku Héberta. W wyniku tych okoliczności pozbawieni wolności bądź zgilotynowani zostali również i wściekli.